De les en het lesverloop

Het was een les waarin de vakken tekenen en schrijven aanbod kwamen. De kinderen moesten bewust, met hun ogen dicht, luisteren naar een geluidsfragment. Doordat zij dit met hun ogen dicht moesten doen zagen zij, als het goed is, van alles voor zich bij het geluid. Wat zij zagen hoefde niet persé realistisch te zijn. Dit mocht ook een verbeelding zijn. Dit noem je ook wel geleide fantasie, oftewel imagineren of visualiseren. Het is het doelbewust oproepen van gevoelens, beelden, gevoelens, geluiden, etc. Geleide fantasie helpt ons rustig te maken. Daarnaast zorgt het ervoor dat we creatief kunnen denken en stimuleert het, het divergent denken. Kinderen worden door geleidefantasieoefeningen zich bewust van hun zintuigen. Dit helpt de kinderen tijdens het proces van waarnemen. [1]

 

Het geluid waar zij naar aan het luisteren waren gaf een ontspannend gevoel. Ontspanning is belangrijk want dit zorgt voor de bevordering van de creativiteit. [1]

 

Na 3 à 4 minuten heb ik het geluid stop gezet. Zij mochten hun ogen weer open doen. De kinderen moesten toen gaan tekenen wat zij in hun hoofd zagen toen zij naar het geluid aan het luisteren waren. Na 10 minuten heb ik opnieuw het geluid aangezet.

 

Dit keer mochten de kinderen ondertussen hun ogen open houden en als zij het fijn vonden mochten zij ook doortekenen. Ik heb na 5 minuten aan de kinderen gevraagd wat zij fijn vonden. Moet ik de muziek aanlaten staan of uitzetten? De kinderen gaven aan dat zij het fijn vonden als de muziek aan bleef staan.

De rest van de les heb ik de muziek aan laten staan.

De kinderen hebben ondertussen heel rustig verder gewerkt.

 

Een aantal kinderen vonden de opdracht in het begin erg moeilijk. Zij gaven aan dat zij niks zagen bij de muziek. Bij deze leerlingen ben ik gaan zitten en heb ik ondertussen dat ze naar de muziek aan het luisteren gevraagd wat ze zich bij bepaalde geluiden konden voorstellen. Zij gaven meestal dan zelf al een aantal antwoorden wat de geluiden zouden kunnen zijn.

 

Alle kinderen hebben hard en lief aan de opdracht gewerkt. Helaas hebben de meeste kinderen de opdracht niet helemaal af gekregen.

 

Aan het eind van de les heb ik de les nabesproken. Aan de kinderen heb ik gevraagd wat zij van de les vonden. De meeste kinderen gaven aan dat zij het erg leuk vonden. Zij vonden het leuk omdat het een keer iets anders was dan wat zij normaal gesproken doen. Normaal gesproken moeten zij over een bepaald onderwerp een verhaal gaan schrijven.

 

De lesdoelen

Voor de kinderen heb ik de volgende lesdoelen geformuleerd:

• Aan het eind van de les kunnen de kinderen een verhaal schrijven met een duidelijke opbouw (inleiding, kern en slot).

• Aan het eind van de les kunnen de kinderen een tekening maken aan de hand van een geluidsfragment door de eigen creativiteit te gebruiken.

 

Creatiewijzer

Aan het begin van de les ben ik met de kinderen gaan kaderen. Wat gaan we doen, hoe ziet de opdracht er globaal uit.

Vervolgens ben ik met de kinderen gaan focussen. Ik ben de opdracht stap voor stap gaan uitleggen.

Daarna heb ik de muziek aangezet. Ondertussen zijn de kinderen gaan waarnemen. Wat horen zij? Wat zouden de geluiden kunnen zijn? Hoe zien de geluiden eruit in ieders hoofd? Zij zijn in deze fase van de les dus ook aan het verbeelden. Daarnaast zijn de kinderen tijdens deze stap ook gaan divergeren. Zonder dat ze het in de gaten hadden, zijn zij namelijk ook verschillende ideeën gaan bedenken bij de geluiden.

Na het geluidsfragment zijn de kinderen tijdens het tekenen gaan convergeren. Uit de ideeën die zij tijdens het luisteren kregen hebben zij een keuze gemaakt en dat zijn zij gaan tekenen.  Ondertussen zijn zij ook aan het experimenteren. Ze zijn gaan proberen te tekenen wat zij zagen. Voor sommige kinderen was dit dan ook moeilijk. Zij wisten niet goed hoe ze bepaalde dingen moesten tekenen.

In deze fase van de les zijn de kinderen ook aan het vormgeven. Ze zijn het ‘product’ aan het maken. Met deze stap zijn de meeste kinderen dan ook nog niet klaar.

Aan het eind van de les moesten de kinderen de schriften inleveren als zij klaar waren. Deze kinderen hebben hun werk dus gepresenteerd. 

 

De creatiewijzer is van belang omdat deze 9 stappen je kunnen helpen voor, na of tijdens een creatief proces. Daarnaast kan het de kennis van het proces vergroten. Ze helpen om de werkelijkheid te begrijpen en ermee om te gaan. Het helpt jouzelf en kinderen om meer kennis te krijgen over creatieve processen. [2]

 

Reflectie

Voor een volgende les neem ik mee dat ik vooraf begin in de leefwereld van de kinderen. Dit kan ik doen door een kort verhaaltje te vertellen. Zo wek ik nieuwsgierigheid bij de kinderen op en sluit ik duidelijk aan bij de leefwereld. Dit omdat het aansluiten bij de leefwereld dit zorgt dat het voor de kinderen zinvoller is om te leren en dit de bereidheid om te blijven leren stimuleert. Buiten die twee punten zorgt het er ook voor dat de kinderen de stof kunnen koppelen aan gebeurtenissen van buiten af. Dit zorgt voor gemotiveerdere leerlingen. Daarnaast zullen zij de stof beter kunnen onthouden. [3]

 

Verder heb ik hier niet alleen creativiteit onderwezen maar ook creatief onderwezen. In deze les heb ik namelijk twee vakken gekoppeld. Dit is dan ook de les waar ik het meest ‘trots’ op ben. Met name de feedback van de kinderen aan het einde stimuleert mij om meer van dit soort lessen te geven. Voor een volgende keer neem ik voor mijzelf als tweede leerpunt mee om als uitdaging zo’n soort les te geven maar dan met twee andere vakgebieden.

 

[1] Bode, J. de & Nijman, L. (2014). Hoe bedenk je het?!: creatief denken in het basisonderwijs. Bussum: uitgeverij Coutinho. 

[2] Jong, L. de. ''Zicht op creatieve processen''. Geraadpleegd op 30 maart 2016, http://www.avans.nl/binaries/content/assets/nextweb/bedrijven-en-instellingen/onderzoek/pabo-partner-in-kennis/zicht-op-creatieve-processen_2.pdf 

[3] Munnik, C. de & Vreugdenhil, K. (2012). Ontwerpen van onderwijs. Groningen/Houten, Noordhoff uitgevers.